چندي است قانوني نانوشته بانوان موسيقي ايران را به کوچي اجباري وادار مي سازد و رفته رفته آن ها را از سکوي اجرا به جايگاه تماشاگران سوق مي دهد.
شايد از همين روست که مهديه ميرمحمدخاني در بخشي از يادداشت کوتاهش در فيس بوک خطاب به مرتضي پاشايي مي نويسد: «تمام وجودم مملو از افسوس و غمي تلخ مي شود، وقتي سال گذشته همين روزها دغدغه هاي بسيار داشتي و کسي پاسخگو نبود! خوب مي دانم! درست همين حالي که خيلي از هنرمندان دارند و من در اين يک سال بعداز شروع کار هنري ام دارم. . . شنيدن شايعات. . . تندي ها و کنايه ها … محروميت ها و تهديدها و …»
رشد بانوان ايراني در چند دهه گذشته، در حيطه موسيقي پديده اي انکارناپذير است. رشدي که از علاقه دختران نوجوان و بانوان جوان به هنر موسيقي حکايت مي کند. اما اين هنر براي دختران و زنان ايراني همواره با اما و اگرهايي همراه بوده است و چنان که پيداست در عمر کوتاه دولت يازدهم اين اما و اگرها بيشتر از قبل شده است.
فعاليت بانوان در قالب تک خواني و تک نوازي هر چند در چارچوب موازين قانوني است اما براي جامعه موسيقي ايران خالي از دغدغه نيست و به تازگي چالش هايي را براي دولت يازدهم ايجاد کرده است. هشدار به برخورد مستقيم و اتهام هاي پي در پي ترويج فساد و اباحه گري از جمله اين چالش ها هستند.
گروه هاي موسيقي اين روزها بايد نگران پروژه اي باشند که حذف تدريجي بانوان از تک نوازي و تک خواني در کنسرت ها را کليد زده است. براي مثال کنسرت هايي که اکنون در 13 شهر کشور از جمله اصفهان، تبريز، اروميه، زنجان، گرگان، تمامي شهرهاي استان خراسان و برخي شهرهاي استان خوزستان اجرا دارند، با مشکل حضور بانوان در گروه مواجه شده اند. در اين بين مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هم هيچ کمکي نمي کند و در هر کنسرت احتمال حذف نوازنده يا هم خوان زن وجود دارد.
در مهر ماه سال جاري گروه موسيقي "عرفان" که براي اجرا در "اجلاس و جشنواره ميراث فرهنگي ناملموس" به اصفهان رفته بود؛ ناچار شد برنامه اش را بدون حضور بانوان نوازنده اجرا کند.
به اين گروه وعده داده شد که در"هنرسراي خورشيد" اصفهان مي توانند با حضور همه اعضا به اجرا بپردازند. اما باز بانوان نوازنده از رفتن روي سن منع شدند و سرانجام گروه تصميم گرفت براي حفظ جايگاه بانوان گروه از کل اجرا صرف نظر کند.
نکته قابل توجه اينجا بود که در همين هنرسراي خورشيد زنان کره اي اجازه يافتند تا بخوانند و بنوازند. گويا تنها بانوان ايراني هستند که نبايد در عرصه موسيقي بدرخشند.
مسئولين وزارت ارشاد در پي اين ممنوعيت اعلام کردند که اين وزارت دخالتي در حذف بانوان از کنسرت نداشته است و گويا نهادهايي ديگر در اين تصميم دخالت داشته اند.
حجه الاسلام محمد تقي رهبر، امام جمعه اصفهان در مورد مجوز روي سن رفتن بانوان در اصفهان گفته است: «همين که تعدادي خانم روي سن مي روند و عده اي تماشاچي مرد اين خواندن و نوازندگي را مي بينند و فضاي سرگرمي ايجاد مي شود، اين درست نيست.»
سيد حسين نقوي حسيني از نمايندگان شوراي اسلامي، تک خواني و تک نوازي بانوان را يکي از حرمت هايي مي داند که در کشور شکسته شده و اين موضوع را برخلاف باورها و ارزش هاي مردم ايران مي داند. نقوي اخطار داده است که اگر مسئولان مربوطه به دغدغه هاي نمايندگان توجه نکنند مجلس از اختيارات قانوني خود استفاده خواهد کرد.
علم الهدي، امام جمعه موقت مشهد نيز تک خواني و توسعه موسيقي بانوان را اباحه گري و در راستاي منافع دشمنان اسلام و نظام معرفي کرده است و در اين زمينه به دولت هشدار داده است.
اما دامنه اعتراض به فعاليت بانوان تک خوان و تک نواز صرفا به ممانعت از اجرا محدود نمي شود و انتقاد از عملکرد وزير ارشاد را نيز در بر مي گيرد.
در آبان 1392 شايعه اي مبني بر حضور وزير ارشاد در مراسم تک خواني يکي از بانوان خواننده منتشر شد که به سرعت جز اخبار پربيننده قرار گرفت؛ اما در متن خبر، تنها تصاويري از ' مهديه محمد خاني' و نوازندگان گروه "ماه" بود که در آن از علي جنتي و ساير حضار خبري نبود.
در پي انتشار اين شايعه "بابک بيگي" رئيس روابط عمومي وزارت ارشاد اعلام کرد: «زمان اجرا اين کنسرت وزير در جلسه شوراي عالي انقلاب فرهنگي حضور داشته است.»
با اين وجود، پس از انشار اين شايعه علي جنتي به مجلس شوراي اسلامي احضار شد و در توضيح تصاويري که توسط حميد رسايي، نماينده مردم تهران در مجلس توزيع شده بود، گفت: «آن چه بين نمايندگان پخش شده تصاوير خانمي است که در خارج از کشور تک خواني داشته است. اگر مي توانيد سندي ارائه دهيد که مجوز اين کار را ما داده ايم.»
علي رغم توضيح و دليل وزير، مجلس باز هم علي جنتي را مقصر دانست و به او کارت زرد داد.
از سوي ديگر علي جنتي در نشست هاي خود در جمع هنرمندان به دغدغه نمايندگان مجلس بارها پاسخ داده و گفته است: «براي دولت صرفاً فتواي رهبر معظم انقلاب ملاک کار است و بر حسب فتواي ايشان تفاوتي بين جمع خواني و تک خواني بانوان در صورتي که مفسده انگيز نباشد نيست.»
سوء تفاهمي که در اين ميان رخ داده اين است که گويي تک خواني بانوان در کنسرت هايي بوده که مردان نيز در آن حضور داشته اند. پيروز ارجمند مدير دفتر موسيقي وزارت ارشاد تأکيد کرده است که مجوز تک خواني هايي که صادر شده صرفاً براي کنسرت هايي است که تنها مخاطب زن دارند و در کنسرت هاي عام، زنان خواننده به شکل هم خواني و کر حضور دارند و اين شيوه از ابتداي انقلاب سابقه داشته است.
بارها مسئولين وزارت ارشاد بر رعايت موازين شرعي و چارچوب هاي قانوني توسط اين وزارت خانه تأکيد داشته اند و در اعطاي مجوز کنسرت ها حساسيت بسيار نشان مي دهند. بر اساس آخرين اظهارات حسين نوش آبادي معاون اين وزارت خانه نيز، فرهنگ و هنر کشور متعلق به يک جريان خاص نيست و مرجع نهايي تصميم گيري درباره برگزاري کنسرت ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. با اين حال، بايد ديد در عمل کدام نهاد به نحوه و چگونگي برگزاري کنسرت ها نظارت دارد؟
کارشناسان عرصه موسيقي بر اين باورند بديهي است اعمال سليقه هايي از اين دست، در دراز مدت نه تنها بخشي از بدنه موسيقي کشور را به انزوا خواهد کشيد، بلکه در نهايت سبب تضعيف هنر موسيقي در ايران خواهد شد و از سوي ديگر ناامني شغلي و اقتصادي بانواني که در اين حيطه فعاليت مي کنند را نيز رقم خواهد زد. بنابراين شايسته است قانون را ملاک قرار دهيم و اگر ممنوعيتي در قانون آمده به آن به ديده احترام بنگريم، و از اعمال سليقه شخصي بپرهيزيم.
