جلسه هفته گذشته ی خانه ترانه ، پنج شنبه 22 دی ماه 90، با مدیریت و اجرای دکتر افشین یداللهی در فرهنگسرای ارسباران با یک تفاوت نسبت به هفته های گذشته و یک اتفاق خوب، برگزار شد. این هفته به دلیل آن که از هفته قبل اسامی تعدادی از دوستان برای ترانه خوانی باقی مانده بود، بخش نقد ترانه یکی از پیشکسوت ها برگزار نشد و جلسه با ترانه خوانی حضار آغاز شد. درباره اتفاق خوب جلسه هفته گذشته نیز به موقع خواهم نوشت .
• آغاز با ترانه
همان طور که اشاره کردم، هفته ی گذشته برنامه با ترانه خوانی دوستان خانه ترانه آغاز شد. نخستین فردی که پشت تریبون قرار گرفت، خانم مشیری بود. ترانه او توسط آقای صادقی مورد نقد قرار گرفت.
پس از او مسعود ایمانی پشت تریبون قرار گرفت و ترانه او توسط مهدی ایوبی و صابر قدیمی، نقد شد. مهدی ایوبی درباره ترانه ی ایمانی معتقد بود : « این نقد تنها متوجه کار شما نیست؛ نکته ای است باید درباره ترانه های اصطلاحا ” احساسی “مد نظر قرار گیرد. در این ترانه ها ، کار ترانه سرا سخت است .به این دلیل که باید در بیان و انتقال احساس، زیرکانه عمل کندتا ضمن حفظ فضای احساسی کار، ترانه از درست نرفته و ترانه سرا بتواند مخاطب را تا پایان کار، با خود همراه کند. برای این منظور پرداخت دقیق به موضوع و در مرحله بعد نحوه خوانش ترانه سرا، بسیار مهم است » .
صابر قدیمی نیز درباره کار مسعود ایمانی این طور نظر داد و گفت : « ترانه باید یا روی وزن “هجایی ” باشد یا ” عروضی ” ؛مگر این که ترانه روی ملودی نوشته شده و یا در بخش ترجیع بند نیاز به تغییر وزن، باز هم به ضرورت ملودی باشد. در غیر این صورت تغییر دائمی وزن از هجایی به عروضی و به عکس، به کار لطمه می زند. » او ادامه داد : « اگر از کلمه های خاصی در کار استفاده می کنید که در وزن عروضی به خوبی نمی نشینند، بهتر است وزن هجایی را انتخاب کنید و روی همان وزن همه کارتان را بنویسید » .
ترانه ی علی پناهی نیز توسط صابر قدیمی، آقای صادقی، مهدی ایوبی و علیرضا سلیمانی مورد نقد قرار گرفت. پس از او نوبت به خانم نوروزی رسید. علیرضا سلیمانی در نقد کار خانم نوروزی با اشاره به دو عنصر مهم برای افزایش تاثیر ترانه بر مخاطب این طور توضیح داد و گفت : « یکی از نکاتی که می تواند تاثیر ترانه بر مخاطب را افزایش دهد، نوع خوانش ترانه سرا است. بهتر است برای این منظور، صدای مان را ضبط کنیم و چند بار آن را گوش کنیم تا ایرادهای خوانش مان را تصحیح کنیم .این مساله یکی از توصیه های ” نیلوفر لاری پور” به همه بچه های ترانه سرا است. به این ترتیب ترانه سرا به خوانش مسلط شده و می تواند روی مخاطب تاثیر بگذارد. علاوه بر این که باز هم تاکید می کنم که باید به دلالت ها در ترانه توجه کرد؛ هر چند به نظرم در کار شما این نکته تا حد زیادی رعایت شده بود » .
مهدی ایوبی نیز در نقد کار خانم نوروزی گفت : « دلالت های خوبی در کار شما بود، ضمن این که در برخی بیت ها قافیه های خوبی داشتید. ( حالا زمونه از تموم لحظه هام واسه خودش یه عالمه تصویر داره / تلخه ، ولی این اشتباه تا آخر عمر، روی نگاه آدما تاثیر داره ) »
ترانه میثم بهاران و حسین ماهکار نیز توسط عمران میری، صابر قدیمی و مهدی ایوبی مورد نقد قرار گرفت .
• کار، نشد ندارد !
ترانه احسان رشیدی ابتدا توسط دکتر افشین یداللهی مورد نقد قرار گرفت . دکتر افشین یداللهی ابتدا از احسان رشیدی خواست تا یکی از بیت های کار را دوباره بخواند ( دنیای خود را پُر کنی از لیبی، از نفرت، معشوقه ات هم دختر قذافی اش باشد / دنیای خالی از همه ، از عشق، از احساس، دنیای پوچی که فقط غم کافی اش باشد ) و سپس درباره این بیت گفت : « این بیت، بیت خوبی است. کلمات نیز به خوبی چیده شده و مفهومش هم خوب است. اما کلمه ” غم ” مناسب نیست. بنابراین بهتر است این کلمه را تغییر دهید. »
احسان رشیدی درباره نقد دکتر افشین یداللهی گفت : « گاهی نمی شود بعضی کلمه ها را جایگزین کرد. فکر نمی کنم بتوانم این کلمه را تغییر بدهم ».
دکتر افشین یداللهی اما معتنقد بود : « با نظرتان موافق نیستم. وقتی کلمات بیتی به خوبی چیده شده است، امکان ندارد شاعر نتواند ” یک کلمه ” را تغییر دهد. علاوه بر این که شما در این بیت می توانید ترکیب ” فقط غم ” را تغییر دهید. بنابراین دست تان برای تغییر بازتر است. این که می گویید ، ” نمی شود ” ، امکان ندارد؛ می شود. »
علیرضا سلیمانی نیز در ادامه ی صحبت های دکتر افشین یداللهی گفت : « تفاوت شاعر با افراد عادی در این است که بتواند کلمه مناسب تر و بهتر را یافته و از آن استفاده کند» .
ترانه پیام پولاد نیز توسط امیر توده فلاح و دکتر افشین یداللهی مورد نقد قرار گرفت .
• تبریک همراه با تشکر
در ابتدای گزارش اشاره کردم که این جلسه با یک تغییر و یک اتفاق خوب همراه بود و همین باعث شد تا جلسه هفته ی گذشته ی خانه ترانه، به یادماندنی شود. درباره تغییر صحبت کردم، اما اتفاق خوب .
این اتفاق خوب، برنامه دوستان خانه ترانه برای تبریک ” سال روز تولد ” دکتر افشین یداللهی بود. این برنامه که توسط برخی از دوستان خانه ترانه برنامه ریزی شده بود، حدود ساعت 4 بعدازظهر با حضور ” حمیدرضا صمدی ” پشت تریبون و تقدیم یک سبد گل به دکتر افشین یداللهی آغاز شد . صمدی صحبت هایش را با تشکر از زحمت های 10 ساله دکتر افشین یداللهی در خانه ترانه آغاز کرد و گفت : « سال 80 خانه ترانه توسط دکتر افشین یداللهی و برخی دیگر از ترانه سرایان بنیانگذاری شد. برخی از آن دوستان هنوز هم همراه خانه ترانه هستند و برخی دیگر نه. اما معتقدم حضور همه ترانه سرایان در یک جمع واحد، ثمربخش تر خواهد بود. انرژی مثبتی که از این طریق به تک تک ما منتقل می شود، نتیجه بهتری را به دنبال خواهد داشت» .
او ادامه داد : « به طور خاص، از دکتر افشین یداللهی تشکر می کنم؛ به خاطر پشتکار و زحمت که این سال ها برای حفظ و پربارتر شدن ” خانه ترانه ” کشیده است. گاهی برخی از ما به طرفداری صرف از دکتر یداللهی متهم شده ایم. اما این طور نیست . هر زمان که نکته ای به نظر ما رسیده است، در نشستی که با دکتر یداللهی داشته ایم، به او گفته ایم . دکتر نیز همیشه با سعه صدر نقد و نظرهای ما را شنیده و تغییرات لازم را در روند جلسه اعمال کرده است. من به شخصه در این سال ها همیشه از دکتر یداللهی انرژی مثبت گرفته ام . تولد دکتر افشین یداللهی ، بهانه ای شد تا همه ما فرصتی برای تشکر از دکتر یداللهی پیدا کنیم».
دکتر افشین یداللهی نیز با تشکر از دوستان صحبت هایش را این طور آغاز کرد: « برای من هم فرصتی پیش آمد تا از همه دوستان همراه تشکر کنم. آن چه که می توان به آن افتخار کرد، تنها کارنامه کاری و تلاش های هر فرد در طول عمر کاری اش نیست. کارنامه ای که ابتدا خود شخص بیش از هر کس دیگری از آن لذت برده است. اما بزرگ ترین دستاورد هر شخص در زندگی ، حس مثبتی است که از دوستانش می گیرد. من خوش شانس بوده ام که خیلی از افرادی که دوست شان دارم، آنها هم به من لطف و محبت دارند. دوست دارم همه دوستان را دوباره در خانه ترانه ببینم » .
دکتر یداللهی ادامه داد : « معمولا درباره مسایل مربوط به خانه ترانه، به تنهایی تصمیم گیری نمی کنم و با دوستان مشورت می کنم. هر زمان هم که دوستان نظری داشته باشند، نظرشان را می شنوم و اگر پیشنهاد قابل اجرایی ارایه کنند، از آن استقبال می کنم. الان هم اگر دوستان موافق باشند، من از افرادی که مدت ها است خانه ترانه نیامده اند، دعوت می کنم تا دوباره در خانه ترانه حضور پیدا کنند» .
دکتر یداللهی درباره فراز و نشیب هایی که خانه ترانه در این سال ها با آن روبرو بوده اما توانسته به راهش ادامه دهد گفت : « طی یک سال و نیم اخیر، خانه ترانه شاید سخت ترین دوره خود را گذرانده است. اتفاقاتی پیش آمد که بسیاری اصلا از آن مطلع نشدند، اما خانه ترانه با کمک دوستانِ همراه ، باز هم توانست به راهش ادامه دهد ».
حمیدرضا صمدی در ادامه صحبت های دکتر یداللهی گفت : « منظور من این نبود که شما از فرد یا افراد خاصی دعوت کنید تا به خانه ترانه بازگردند، بلکه منظورم این بود که بگویم ” خانه ترانه ” ، ” متعلق به همه اهالی ترانه ” است و هرکس دوست داشته باشد،می تواند در این جمع حضور پیدا کند ».
علیرضا سلیمانی نیز درباره تلاش های دکتر افشین یداللهی در این سال ها گفت : « من از سال 81 به طور مستمر در جلسه ها حضور داشته ام. همه ما از یک نظر شبیه هم هستیم؛ چرا که از یک نظر راه زندگی مان شبیه به هم است.همه ما ترانه سرا هستیم. بنابراین می توانیم از نظر فکری ، روحی و…به یکدیگر کمک کنیم» .
او ادامه داد : « گاهی بعضی فراموش می کنند از خانه ترانه شروع کرده اند و به تدریج با نقد افراد پیشکسوت کارشان بهتر و بهتر شد و حالا به چهره های عرصه ترانه سرایی تبدیل شده اند. اما برخی گذشته شان را فراموش کرده اند. من به شخصه موافق نیستم شما از کسی را برای حضور در جلسه دعوت کنید. به نظرم هر شخص باید خودش به این نتیجه برسد که همه ما ” در یک سطح ” هستیم ؛ حق نظر دادن داریم. اگر کسی به این نتیجه رسید، می تواند دوباره در جلسه های خانه ترانه حضور پیدا کند» .
سلیمانی در پایان گفت : « شما همیشه پایِ این جمع ایستاده اید. حضور در خانه ترانه هیچ سودی برای شما ندارد ، جز این که پنج شنبه ها وقت تان را صرف برگزاری این جلسه می کنید » .
دکتر افشین یداللهی با اشاره به این که خانه ترانه هیچ محدودیتی برای ورود دوستان خانه ترانه ندارد گفت : « ورود برای همه آزاد است. هر فردی که بیشتر بتواند به جلسه و پیشرفت آن کمک کند، آمدنش برای همه ما ،مایه خوشحالی است».
پس از علیرضا سلیمانی نوبت به مهدی ایوبی رسید . او نیز با خواندن بیتی، تولد دکتر افشین یداللهی و ایرج جنتی عطایی را تبریک گفته و در ادامه گفت : « از همه تلاش ها و حمایت های شما متشکرم.برخی دوستان ابتدا شما را با آلبوم های تان شناختند و بعد از مدت کوتاهی با شما صمیمی شدند؛ولی مورد بی مهری همان ها قرار گرفتید. اما با وجود همه مشکلات و بی مهری ها، دوستان را تنها نگذاشتید. امیدوارم سالیان سال، جلسه های خانه ترانه با حضور شما برگزار شود. »
دکتر افشین یداللهی نیز در پایان گفت : « اگر دلگیری بوده، همیشه زود برطرف شده است چون دوستان کینه ای از هم به دل ندارند. من هم هیچ منتی برای برگزاری جلسه بر سر هیچ یک از دوستان ندارم. اگر می آیم، به خاطر علاقه ام به همه شما،ترانه و جلسه می آیم. از همه شما هم به خاطر همه آن چه در این سال ها از شما یاد گرفته ام، ممنونم».
پایان بخش این بخش نیز ترانه خوانی حمیدرضا صمدی بود .
• پس از جشن
بعد از برگزاری این بخش ویژه ، آقای عرب جهوانی پشت تریبون قرار گرفت و “رباعی های ” او توسط عمران میری و مهدی ایوبی مورد نقد قرار گرفت .
وحید پورزارع نفر بعدی ای بود که پشت تریبون قرار گرفت. کار او توسط آقای صادقی مورد نقد قرار گرفت . صادقی درباره کار پور زارع گفت : « هر چند لازم است یک بار دیگر کار را شنیده یا آن را روی برگه بخوانم، اما با همین یک بار شنیدن، به نظرم می آید کار شما دچار ” دوگانگی زبان ” است . بخشی از کار محاوره و بخشی دیگر به زبان کتابت است. به نظرم آمد این تغییر زبان، کارکرد ذهنی ای دارد، اما وقتی کار را تا انتها شنیدم، متوجه شدم این طور نیست» .
صادقی ادامه داد : « کار از نظر قوت نیز یکدست نبود. کار به لحاظ کیفیت نوسان داشت .برخی از نقاط کار قوی و بخشی دیگر ضعیف بود» .
پورزارع نیز در پاسخ به نقد صادقی گفت : « خاصیت زبان در کار آزاد، به ویژه اگر ” تو ” در کار باشد، همین است . زبان در نقاطی از کار باید صمیمی باشد تا با مخاطب صحبت کند . اگر زبان می شکند و محاوره می شود، برای این است که صمیمی باشد. شاعر باید باهوش باشد تا زبان به سمت بافتاری خارج از چارچوب زبان نرود ».
صادقی اما در جواب گفت : « به این ترتیبی که توضیح می دهید، لازم است ، ” راوی ” از ” شاعر ” جدا شود و روای دیگری اتفاقات را نقل قول کند» .
پورزارع نیز در پاسخ گفت : « روشی که به آن اشاره می کنید، متعلق به دهه 70 است. متعلق به حالا نیست» >
صادقی نیز در پاسخ گفت : « پُلی فونیک بودن برای زمانی است که ” راوی ” تغییر می کند. اما در کار شما ، ” راوی ” ثابت است؛ اما کار چند صدایی یا پُلی فونیک است ».
مونا برزویی پس از قرار گرفتن پشت تریبون ، ابتدا درباره آلبوم ” تصمیم ” کار جدید ” علی لهراسبی ” توضیح کوتاهی داد و گفت : « در این آلبوم من با دو ترانه حضور دارم؛ ترانه های ” راهرو ” و ” جاده شمالی ” .من از اجرای این دو کار اصلا راضی نیستم. اگر دکتر یداللهی موافق باشند، با توجه به این که دوستان خانه ترانه در این آلبوم حضور دارند، برنامه نقد این آلبوم را برگزار کرده و به طور کامل درباره ترانه ها، ملودی و تنظیم کارها صحبت کنیم » .
پس از این که مونا برزویی ترانه ” راهرو ” را خواند، دوستان نقد و نظرهای متفاوتی درباره این کار و به طور کلی آلبوم ارایه کردند.
• در پایان، بدون نقد
دکتر افشین یداللهی نیز پیش از شروع این بخش، یکی از کارهایش را خواند .سپس کارهای علیرضا شاکرانه، ایرج فیروزی و الهام تفرشی ( هر سه نفر از کانون ادبیات تهران جنوب ) ، صابر قدیمی ( با یک کار طنز) ، زهرا زواری ( با یک ترانه در ژانر کودک ) ، آقای حقیقی، عمران میری، الهام صداقتی ، امیر توده فلاح ، هما سعادت و نازنین شاطری پور، بدون نقد شنیده شد.
