همزمان با درگذشت شادرون مرتضي پاشايي خبري منتشر شد که يکي از شرکت هاي تلفن همراه سودي 70 ميليوني در يک روز از فروش آهنگ هاي او به دست آورده است. اين نوشته با چنين رويکردي نوشته شده است.
اول: اين قاعده بازار تجارت و دنياي اقتصاد است که از هر امکاني براي کسب سود و منفعت بهره ببرند. تا اينجاي کار هم مشکلي نيست، مشکل از آنجايي آغاز مي شود که در بهره بردن از امکانات به حقوق مادي و معنوي ديگراني که بايد يا مي توانند از آن امکان نفعي ببرند بي توجه باشيم و به قول معروف بخواهيم تک خوري کنيم.
دوم: روز گذشته در يکي از سايت هاي خبري به نقل از يک مهندس مخابرات خواندم که " يکي از شرکت هاي تلفن همراه از ناحيه تغيير آهنگ پيشواز مشترکانش به برخي از قطعات ساخته شادوران مرتضي پاشايي به درآمدي نزديک ۷۰ ميليون تومان در يک روز رسيده است."
برابر گزارش سايت مشرق نيوز مهدوي، يک مهندس مخابرات، در صفحه اجتماعي خود در اين رابطه نوشت: «اين اپراتور در يک روز حدود 68 ميليون تومان افزايش در آمد بابت آواي انتظار داشته است. اين يعني 226 هزار کاربر در يک روز تصميم گرفتند آواي انتظارشان را به آهنگ مرتضي پاشايي تغيير دهند."
برابر همين خبر جدولي از آهنگ هاي پيشواز مرحوم پاشايي ارائه شده که قيمت هر آهنگ 300 تومان و در آن به ترتيب نام آهنگ‌هاي شايد، سريال مثل شيشه، يکي هست، عشق يعني اين،ديدي، دقيقه هاي آخر و آرزو در اين بخش به فروش گذاشته شده است.
سوم: با توجه به اتفاقاتي که در يک هفته اخير و به خصوص پس از مرگ شادوران مرتضي پاشايي رخ داد و هجوم جمعيت و تبديل شدن او از يک ستاره پنهان به ستاره اي آشکار در آسمان موسيقي پاپ ايران , طبيعي است که شرايط براي حفظ حقوق مادي و معنوي او بايد تغيير کند. تا قبل از اين اتفاق آنهايي که تحولات موسيقي ايران را پي گيري مي کردند، مي دانستند که مرحوم پاشايي ظرفيت هاي بالايي براي ستاره شدن دارد.
ذوق موسيقايي و ملودي پردازي، صدايي پر سوز و تاثيرگذار که پيش از او آزمونش را در صداهايي از همين جنس(شادمهر عقيلي، حميد عسگري و محسن يگانه و …) داده و صاحبان آن صداها را به شهرت و محبوبيت رسانده بود و از همه مهمتر مظلوميتي که بعد از ابتلاء به سرطان نسبت به او در جامعه ايجاد شده بود، همه و همه دست به دست هم داد تا کنسرت هايش با اقبالي بي سابقه روبرو شود. هجوم جمعيت به کنسرتش در اوايل بهار امسال در کرمانشاه و يا کنسرتش در برج ميلاد و تکرار کنسرت براي چندمين بار نشانه هايي از اين روند بود. اما اتفاقات يک هفته اخير، که تاريخ موسيقي پاپ و انواع ديگر موسيقي ايران آن را به ياد ندارد، شرايط تازه اي را سبب شده است که به نظر مي رسد هم مدير برنامه هاي مرحوم پاشايي و هم خانواده آن مرحوم که وارث معنوي و مادي آثار او هستند و برابر قانون مي توانند تا 50 سال از حقوق مادي اين آثار برخوردار باشند و از سوي ديگر تا مدت نامحدود به حفاظت از حقوق معنوي آثارش بپردازند. 50 قطعه از مرحوم پاشايي منتشر شده و يا در دست انتشار است. اين تعداد آثاري است که ضبط شده و شايد بيش از نيمي از آنها منتشر و نيمي ديگر در انتظار انتشارند.
چهارم: در اين اوضاع و احوالي که خانواده مرحوم پاشايي درگير مراسم کفن و دفن و يادبودند ، طبيعي است که ذهن آنها معطوف چنين مسائلي نمي شود و فردي بايد مديريت و پي گيري اين گونه امور را بر عهده بگيرد تا برخي کاسبکاران از آب گل آلود ماهي هاي درشت خويش را صيد نکنند.
مهمتر از آن و با توجه به شهرت و محبوبيتي که آن مرحوم در اين ايام به دست آورد، نحوه قراردادهاي او با مديران آلبوم هايش و نيز آنهايي که اين قطعات با سرمايه آنان توليد شده است بايد بازنگري شود.
به نظر مي رسد با توجه به ابلاغ قانون دسترسي آزاد به اطلاعات توسط رياست محترم جمهوري در هفته اخير اين مورد شروع خوبي باشد تا با رصد و پي گيري اهالي رسانه حقوق معنوي و مادي آن زنده ياد ، آنچنانکه قوانين مربوط به حقوق مولفان و مصنفان نوشته اند استيفا شود.
نقش اصلي در اين زمينه را خانواده آن مرحوم و البته شرکتي که در روي کنسرت ها و آلبوم هاي آن مرحوم سرمايه گذاري کردند بر عهده دارند و پي گيري آنهاست که برخي کاسبان اين گونه امور را بر سرجايشان مي نشاند و وادارشان مي کند تا سهمي از ناحيه آنچه به کف آورده اند را به حق به وارثان و خانواده آن مرحوم بدهند.
پنجم: نگارنده به ياد دارد بعد از درگذشت تاسف انگيز مرحوم ايرج بسطامي در ماجراي زلزله بم، به يکباره فروش برخي از آثارش به تيراژهاي ميليوني رسيد ، ولي خانواده آن مرحوم تلاش فراواني را صرف کرد که نصيبي از اين درآمدها به دست آورد که تا آنجايي که در خاطر دارم تلاش هايشان به جايي نرسيد. اما اکنون به نظر مي رسد قوانين بتوانند به خانواده مرحوم پاشايي و وکلاي او ياري رسانند که اين درآمدها را کسب کرده و حداقل يک باني امر خيري به نام فرزندشان شوند که با بهره گيري از همين درآمدها بتوانند امور را به پيش ببرند.
